Hướng Dẫn Sử Dụng Tủ Hút Khí Độc Phòng Thí Nghiệm Chi Tiết Từ A Đến Z

Tủ hút khí độc là một thiết bị thiết yếu, không thể thiếu trong bất kỳ phòng thí nghiệm hiện đại nào. Không chỉ góp phần bảo vệ sức khỏe cho người sử dụng mà tủ còn giúp đảm bảo môi trường làm việc luôn an toàn, hạn chế tối đa việc phát tán các khí độc hại từ quá trình thao tác hóa chất. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách sử dụng tủ hút khí độc đúng cách để đạt hiệu quả tối ưu.

Trong bài viết hôm nay, Tâm Phát sẽ cung cấp hướng dẫn sử dụng tủ hút khí độc chi tiết từ A đến Z, giúp bạn nắm được quy trình vận hành an toàn và hiệu quả nhất.

1. Phân Loại Tủ Hút Khí Độc Phổ Biến

Tủ hút khí độc phòng thí nghiệm

Tùy vào nguyên lý hoạt động và mục đích sử dụng, tủ hút khí độc được chia thành nhiều loại khác nhau:

1.1 Theo dòng khí vận hành:

Tủ hút lưu lượng không đổi (Bypass): Luồng khí hút ra luôn ổn định.
Tủ hút khí với lưu lượng thay đổi (VAV): Lưu lượng thay đổi tùy theo vị trí cửa.
Tủ có dòng khí phụ trợ (Add Air System): Cấp khí phụ từ ngoài vào để giảm tải cho hệ thống thông gió trung tâm.

1.2 Theo mục đích sử dụng:

Loại A: Dùng cho hóa chất cực độc, chất gây ung thư như Tetraethyl Chì, Beri, các kim loại nặng…
Loại B: Phổ biến trong các phòng thí nghiệm trường học, viện nghiên cứu, công ty kiểm nghiệm.
Loại C: Dùng cho hóa chất nhẹ, không quá độc hại, chủ yếu để đảm bảo thông thoáng.

Khi thiết kế bàn thí nghiệm, việc xác định loại tủ hút khí độc phù hợp cũng đóng vai trò quan trọng, đảm bảo hệ thống hoạt động nhịp nhàng và hiệu quả.

2. Cấu Tạo Cơ Bản Của Tủ Hút Khí Độc

Tủ hút khí độc phòng thí nghiệm

Một chiếc tủ hút khí độc chất lượng cao thường bao gồm các bộ phận chính như sau:

Cửa kính cường lực: Thiết kế dạng trượt đứng, giúp quan sát và thao tác dễ dàng. Cửa có giới hạn chiều cao để đảm bảo áp suất hút ổn định.
Quạt hút: Đặt trên đỉnh tủ, có chức năng tạo áp suất âm trong khoang thao tác.
Đèn chiếu sáng và đèn UV: Đèn thường hỗ trợ thao tác, còn đèn UV dùng để diệt khuẩn sau khi sử dụng.
Bồn rửa tích hợp (tuỳ mẫu): Làm bằng vật liệu chống ăn mòn cao.
Bảng điều khiển: Bao gồm các nút bật/tắt quạt, đèn, UV, tùy chỉnh tốc độ quạt…
Hệ thống lọc khí: Gồm màng lọc thô, than hoạt tính hoặc HEPA lọc bụi và khí độc.
Bề mặt bàn làm việc: Làm từ vật liệu chống hóa chất, chống cháy như phenolic resin, epoxy resin… có thể tích hợp ngay với bàn thí nghiệm.

3. Nguyên Lý Hoạt Động Của Tủ Hút Khí Độc

Tủ hút khí độc phòng thí nghiệm

Để hiểu rõ cách sử dụng tủ hút khí độc hiệu quả và an toàn, trước tiên bạn cần nắm chắc nguyên lý hoạt động của thiết bị này. Việc hiểu đúng cơ chế sẽ giúp bạn biết cách vận hành đúng quy trình, từ đó đảm bảo khả năng bảo vệ người dùng khỏi các tác nhân nguy hại trong phòng thí nghiệm.

3.1. Nguyên lý tạo dòng khí và áp suất âm

Tủ hút khí độc vận hành dựa trên nguyên lý tạo dòng khí một chiều và tạo áp suất âm bên trong khoang làm việc. Điều này có nghĩa là, không khí từ bên ngoài phòng thí nghiệm sẽ liên tục được hút vào bên trong khoang qua cửa mở phía trước của tủ, nhờ hệ thống quạt hút đặt trên nóc tủ hoặc kết nối với hệ thống thông gió trung tâm.

Trong quá trình này, áp suất bên trong tủ luôn thấp hơn áp suất môi trường bên ngoài, tạo ra hiệu ứng hút liên tục. Luồng khí này sẽ cuốn theo tất cả hơi hóa chất, khói độc, bụi mịn hoặc vi sinh vật phát tán trong quá trình thí nghiệm.

3.2. Luồng khí di chuyển như thế nào?

Luồng khí sẽ đi theo các hướng chính sau:

Từ bên ngoài phòng → vào cửa kính trước → qua khu vực thao tác trên bàn thí nghiệm bên trong tủ → hướng lên phía sau hoặc trên đỉnh khoang tủ → đi vào hệ thống lọc khí (nếu có) → thoát ra ngoài hoặc dẫn đến hệ thống xử lý trung tâm.
Nhờ thiết kế khoa học, luồng khí không bị đảo chiều hay phát tán trở lại khu vực thao tác, từ đó bảo vệ người sử dụng một cách tối ưu.

Lưu ý: Nếu tủ hút khí độc không được đặt đúng vị trí trên bàn thí nghiệm, hoặc cửa tủ mở quá rộng, dòng khí sẽ bị xáo trộn gây giảm hiệu quả hút khí, thậm chí khí độc có thể tràn ra ngoài.

3.3. Vai trò của bộ lọc khí

Trước khi không khí thoát ra khỏi tủ hoặc ra môi trường bên ngoài, nó sẽ được lọc qua một hoặc nhiều lớp lọc như:

Lọc thô (Pre-filter): Giữ lại các hạt bụi lớn, vi khuẩn kích thước lớn.
Lọc than hoạt tính (Activated Carbon Filter): Hấp thụ các khí độc, hơi dung môi dễ bay hơi như formaldehyde, toluene, acetone,…
Lọc HEPA hoặc ULPA (tuỳ chọn): Giữ lại các hạt bụi cực nhỏ, phấn vi sinh, virus,…

Hệ thống lọc khí giúp không khí đầu ra đạt tiêu chuẩn an toàn, tránh gây ô nhiễm thứ cấp cho phòng thí nghiệm và môi trường xung quanh.

3.4. Tùy chỉnh và kiểm soát thiết bị

Tủ hút khí độc Airtech Thế Long được trang bị bảng điều khiển điện tử, cho phép người dùng:

Bật/tắt quạt hút.
Bật/tắt đèn chiếu sáng hoặc đèn UV diệt khuẩn.
Điều chỉnh tốc độ gió phù hợp với từng loại hóa chất hoặc thí nghiệm.
Cảnh báo lỗi (tuỳ dòng máy), như mất điện, hỏng quạt, hoặc áp suất không ổn định.

Ngoài ra, các cảm biến đo áp suất hoặc đo lưu lượng khí (tuỳ dòng cao cấp) cũng giúp bạn dễ dàng giám sát tình trạng hoạt động của tủ trong thời gian thực.

4. Hướng Dẫn Sử Dụng Tủ Hút Khí Độc Chi Tiết

Tủ hút khí độc phòng thí nghiệm

Việc sử dụng tủ hút khí độc đúng cách là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn cho người thực hiện thí nghiệm, tránh nguy cơ rò rỉ khí độc ra môi trường. Dưới đây là quy trình hướng dẫn sử dụng tủ hút khí độc chi tiết từ A đến Z, bạn nên tham khảo và tuân thủ nghiêm túc khi vận hành trong phòng thí nghiệm.

Bước 1: Chuẩn bị trước khi thao tác

Trước khi bắt đầu, hãy đảm bảo rằng tủ hút đang được lắp đặt đúng kỹ thuật trên bàn thí nghiệm, ổn định, nguồn điện an toàn và các hệ thống cấp – thoát khí hoạt động tốt.

Các việc cần chuẩn bị:

Kiểm tra nguồn điện, đảm bảo dây cắm và ổ điện không hở, không chập cháy.
Quan sát cửa kính tủ hút có bị nứt vỡ hoặc kẹt không.
Đảm bảo lưới lọc và quạt hút hoạt động bình thường.
Xác định vị trí và trạng thái của bảng điều khiển (nút đèn, quạt, UV…).

Bước 2: Bật thiết bị – khởi động hút khí

Bật công tắc quạt hút để bắt đầu tạo áp suất âm bên trong tủ. Đây là bước bắt buộc trước khi thao tác bất kỳ hóa chất nào.
Chờ khoảng 5–10 phút để dòng khí lưu thông ổn định, hút sạch phần không khí thừa, khí tồn đọng trong khoang làm việc.
Trong lúc đó, bạn có thể chuẩn bị dụng cụ thí nghiệm và hóa chất cần sử dụng.

Lưu ý: Việc bật quạt hút trước giúp tránh hiện tượng “xung khí” khi mở cửa tủ, hạn chế khí độc phát tán ra ngoài không khí trong phòng thí nghiệm.

Bước 3: Điều chỉnh cửa kính

Nhẹ nhàng nâng cửa kính cường lực lên đến vạch giới hạn an toàn (thường là 30 – 40 cm). Không được mở quá cao vì có thể làm rối loạn dòng khí hút.
Một số tủ hút có cửa kính có chốt hãm hoặc tay nắm dạng trượt – nên điều chỉnh đến mức thao tác vừa đủ.
Luôn đảm bảo cửa được giữ cố định khi đang thao tác, không để cửa tự trượt lên/xuống đột ngột.

Bước 4: Thực hiện thao tác thí nghiệm bên trong tủ

Đặt toàn bộ dụng cụ và hóa chất vào khu vực trung tâm khoang làm việc của tủ (cách thành sau ít nhất 15 cm), không kê sát mép hay chặn khe hút.
Thực hiện các bước thí nghiệm nhẹ nhàng, chính xác, hạn chế tạo ra các phản ứng mạnh hoặc khí bay hơi quá nhanh cùng lúc.
Tránh đưa đầu hoặc phần lớn cơ thể vào sâu bên trong tủ hút – chỉ thao tác bằng tay thông qua cửa trước.

Mẹo nhỏ: Việc kết hợp bố trí bàn thí nghiệm có ngăn kéo dưới giúp dễ dàng sắp xếp và lấy hóa chất mà không cần rời khỏi vị trí làm việc.

Bước 5: Sau khi hoàn thành thí nghiệm

Sau khi hoàn thành toàn bộ thí nghiệm, bạn cần:
- Hạ từ từ cửa kính xuống mức thấp nhất có thể.
- Giữ quạt hút hoạt động thêm 5–10 phút để đảm bảo tất cả khí độc còn lại được hút ra ngoài.
- Tắt hệ thống đèn UV (nếu có), sau đó mới tắt toàn bộ tủ.

Đèn UV chỉ được bật khi cửa kính đã hoàn toàn đóng kín và không có người đứng gần – để tránh tiếp xúc trực tiếp gây tổn thương mắt và da.

5. Một Số Lưu Ý Quan Trọng Khi Sử Dụng Tủ Hút Khí Độc

Để đảm bảo an toàn tuyệt đối trong suốt quá trình sử dụng, bạn cần ghi nhớ những lưu ý sau:

Về an toàn thiết bị:

Không sử dụng tủ hút khí độc để chứa đồ, bảo quản hóa chất lâu dài.
Không sử dụng tủ để thực hiện các phản ứng có nguy cơ cháy nổ mạnh trừ khi tủ được thiết kế chuyên biệt cho mục đích đó.
Nguồn điện nên đặt ngoài phạm vi tiếp xúc trực tiếp với hóa chất dễ cháy.

Về thao tác sử dụng:

Luôn kiểm tra tủ trước và sau khi sử dụng để kịp thời phát hiện hư hỏng.
Không chặn lối thoát khí bằng vật dụng hay hóa chất cồng kềnh.
Không mở cửa tủ quá cao hoặc đột ngột gây nhiễu luồng khí.

Về bảo dưỡng sau sử dụng:

Vệ sinh định kỳ toàn bộ khoang làm việc, đặc biệt là bề mặt bàn thí nghiệm bên trong tủ và hệ thống lọc.
Kiểm tra và thay bộ lọc (carbon, HEPA…) theo định kỳ do nhà sản xuất khuyến cáo (thường 6–12 tháng/lần).
Bảo dưỡng quạt hút, động cơ, các bộ phận điện và cảm biến nếu có.

6. Lưu Ý Khi Sử Dụng Tủ Hút Khí Độc

Để đảm bảo an toàn tuyệt đối, bạn cần ghi nhớ một số lưu ý sau:

Không cắm điện hoặc để thiết bị điện bên trong tủ, vì có thể gây phát sinh tia lửa điện nguy hiểm.
Không dùng tủ hút khí độc làm nơi lưu trữ hóa chất.
Không đặt các vật cản luồng khí hút, như giấy tờ, hộp đựng gần khe hút.
Vệ sinh định kỳ tủ và kiểm tra hệ thống lọc để đảm bảo hiệu suất hoạt động.
Đối với tủ có đèn UV, chỉ bật khi không có người và cửa tủ đã được đóng kín.

7. Tủ Hút Khí Độc – Đồng Hành Với Bàn Thí Nghiệm Trong Mọi Không Gian Thử Nghiệm

Một hệ thống bàn thí nghiệm tiêu chuẩn luôn cần sự kết hợp hoàn hảo giữa các module như bàn thao tác, tủ hút khí độc, bồn rửa và các hộc tủ hóa chất. Khi thiết kế phòng thí nghiệm, việc bố trí tủ hút khí độc liền kề bàn thí nghiệm là giải pháp tối ưu để người dùng thao tác dễ dàng và giảm thiểu rủi ro tiếp xúc khí độc.

Tâm Phát cung cấp cả hệ tủ hút khí độc và bàn thí nghiệm đồng bộ, được thiết kế theo yêu cầu từng không gian thực tế, đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn ISO, GMP, GLP…

Nếu bạn đang có nhu cầu lắp đặt tủ hút khí độc và bàn thí nghiệm chất lượng cao, hãy liên hệ ngay với Tâm Phát để được tư vấn và thiết kế giải pháp trọn gói cho phòng thí nghiệm của bạn.

Thông tin liên hệ:

CÔNG TY CP ĐẦU TƯ THƯƠNG MẠI VÀ SẢN XUẤT TÂM PHÁT

Trụ sở công ty : Số 18 ngõ 168/85 Đường Kim Giang, Phường Đại Kim, Q. Hoàng Mai, Tp. Hà Nội

VPGD Hà Nội : Tòa S302 Vinhomes Smart City, Tây Mỗ, Nam Từ Liêm, Hà Nội

VPGD Phía Nam: 20/50/19 đường Thạnh Xuân 24-KP7, Thạnh Xuân, Quận 12, TPHCM.

ĐT: 0931.487587-0979.487587

Website: banthinghiem.org.vn

Email: noithattamphatjsc@gmail.com

Fanpage: Bàn thí nghiệm Tâm Phát